Қостанайда су қоймасын биологиялық тазарту үшін жасыл балдырларды пайдалану жобасын ілгерілетуде «AMANAT» партиясының облыстық филиалы жанындағы Экологиялық кеңес маңызды рөл атқарды. Облыс орталығында заманауи су тазарту станциясының жоқтығы мәселесі Кеңес отырыстарында бірнеше рет талқыланды.
«Біз бұл мәселені әрдайым бақылауда ұстадық, 2022 жылы оны бірнеше рет көтеріп, тиімді әрі үнемді баламалы тәсілдерді іздестірдік, – дейді партияның облыстық филиалы жанындағы Экологиялық кеңестің төрағасы Гүлмира Қапенова. – Экология – бұл жай ғана ыңғайлылық емес, ол азаматтардың денсаулығы мен табиғатты сақтау мәселесі».
Тиімді шешімдерді табу үшін Солтүстік Қазақстан су ғылыми-технологиялық орталығының мамандары тартылды, олар су қоймаларын тазарту үшін жасыл балдырларды пайдаланады. Нәтижесінде жоба авторлары, жергілікті атқарушы органдар мен мәслихат депутаттарының қатысуымен дөңгелек үстел өтті, онда биологиялық тазарту болашағы зор және экологиялық қауіпсіз әдіс ретінде қарастырылды.
«Бастапқыда бұл идея фантастика сияқты көрінді, – деп еске алады «Су ғылыми-технологиялық орталығы» ЖШС директоры Александр Рейбандт. – Бірақ тәжірибе дәлелдеді: хлорелла – химиясыз және күрделі технологиясыз су қоймасын тазартуға қабілетті».
Хлорелла аммонийді, нитриттерді, фосфаттарды және қалқып жүрген бөлшектерді сіңіріп, судың көгеруінің және токсиндердің түзілуінің алдын алады. Сонымен қатар, фотосинтез процесінде хлорелла суды оттегімен байытып, оның жағдайын жақсартады және балықтар мен басқа да тіршілік иелері үшін қолайлы жағдай жасайды. Зерттеулер көрсеткендей, хлорелла енгізілгеннен кейін бір жылдан соң зиянды балдырлардың саны 83% азайған.
2023 жылы жоба авторлары мен «Қостанай-Су» МКК арасында хлорелланы пайдаланып, су қоймасын тазарту технологиясын енгізу бойынша үш жылдық келісімшарт жасалды.
Жақында аймақтық Экологиялық кеңес мүшелері жобаның авторлары мен жергілікті атқарушы органдардың өкілдерін қайта жинап, оның жүзеге асырылу барысын талқылады.
2023-2024 жылдары 200 тоннадан астам микробалдыр суспензиясы мен 20 тонна қоректік қоспа пайдаланылды. Нәтижесінде судың сапасы айтарлықтай жақсарды: жағымсыз иіс жойылды, су мөлдірленді, оттегі деңгейі екі есе артты, ал табиғи сүзгі болып саналатын зоопланктонның саны 100 еседен астам өсті. Бұл өз кезегінде балық пен су құстарының қорек базасының ұлғаюына ықпал етті. Соңғы 20 жылда алғаш рет балық популяциясының белсенділігі байқалды.
Үш жылдық жоба аясында биыл «Қостанай-Су» МКК хлорелланы көбейтуге арналған арнайы қондырғы мен аналық дақылды алады. Қазір су арнасының қызметкерлері жабдықпен жұмыс істеуді үйренуде, бұл жергілікті мамандарға су қоймаларында экологиялық тепе-теңдікті өз бетінше сақтауға мүмкіндік береді.
«Бұл технология салыстырмалы түрде арзан (365 млн теңге) және мемлекет қолдауынсыз, халық үшін тарифтерге әсер етпестен жүзеге асырылуы мүмкін», – дейді «Қостанай-Су» МКК инвестициялар және экология жөніндегі кеңесшісі Игорь Киселев.
Экологиялық бастамалар сирек жылдам нәтиже береді, бірақ Қостанайдағы хлорелла жобасы дұрыс тәсілдің айтарлықтай өзгерістерге әкелуі мүмкін екенін дәлелдеді. Кеңес мүшелерінің табандылығы мен инновациялық әдістерді енгізуге деген ұмтылысы арқасында жүздеген мың өңір тұрғынын қамтитын экологиялық мәселеге тиімді шешім табылды.
Қостанай осы жобаны қолдану арқылы оң нәтиже көрсетіп, экожүйені айтарлықтай қаржылық шығындарсыз қалай сақтауға болатынын дәлелдеп отыр.
«Бұл жоба – жай ғана жергілікті жетістік емес, – дейді Гүлмира Капенова. – Ол саяси ерік-жігердің, ғылыми қолдаудың және тұрақты дамудың бір-бірімен үйлесімді жұмыс істей алатынын көрсетеді».
Аманаттықтар Қостанайдың бұл жетістігі Қазақстанның басқа өңірлеріне үлгі болып, елдің экологиялық саясатының дамуына серпін береді деген үмітте.