Жақында Мәскеуде «Сарбаздың тағдыры: мұрағаттық зерттеулердің теориясы мен практикасы» атты халықаралық конференция аяқталды, оған «Atamnyn Amanaty» қоғамдық бірлестігінің еріктісі Руслан Растенов қатысты.
Конференцияның мақсаты – Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде қаза тапқан және хабарсыз кеткен жауынгерлерді іздестіру, жеке басын анықтау, еске алу. Бұл шара Ресей, Беларусь, Қазақстан, Өзбекстан және Қырғызстаннан 150-ден астам зерттеушілердің басын қосты.
Халықаралық конференцияны ашқан Ресей іздеу қозғалысының жауапты хатшысы Елена Цунаева: «Сарбаз тағдыры» конференциясы сегізінші рет өтіп жатыр. Бұл кәсіби тарихшыларды, өлкетанушыларды, мұрағатшыларды және іздеу қозғалысының белсенділерін біріктіретін бірегей формат. Бұл өте құнды ресурс, өйткені кейде олардың жұмысы далалық іздеуді жоғалған адамның мәртебесінен қайтыс болған адамның мәртебесіне қайтарады және туыстарына жерлеу орнын анықтауға көмектеседі», – деді.
«Atamnyn Amanaty» қоғамдық бірлестінінің волонтері Руслан Растенов Солтүстік Қазақстан облысы Қызылжар ауданы, №2 Бескөл орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі болып жұмыс істейді. Конференцияда ол бұрын хабарсыз кеткен деп танылған сарбаздардың туыстарын кері іздеу жұмыстары аясында «Атамның аманаты» ҚБ қызметі туралы баяндама жасады.
Қорытынды пленарлық отырыста оған Смоленск облысының іздеушілері берген Қарағанды облысының тумасы, қазақ жауынгері Айдосов Әкімжанның жерленген жері туралы мәліметті туыстарына жеткізу жауапты міндеті жүктелді. Соғыс жылдарында және соғыс аяқталғаннан кейін ол хабарсыз кетті деп есептелген. Тағы бір сарбаз іздеу жүйелерінің арқасында отбасына оралды.
«Атамның аманаты» қоғамдық бірлестігі соңғы бес жыл ішінде Екінші дүниежүзілік соғыста қаза тапқан және хабарсыз кеткен қазақ жауынгерлерінің жерленген жерлерін анықтау және олардың есімін Қазақстанда мәңгі қалдыру мақсатында жүйелі мұрағаттық іздестіру жұмыстарымен айналысып келеді.
«Атамның аманаты» ҚБ Басқарма төрағасы Мұрат Молдағалиевтің айтуынша, 2019 жылдан бері олардың ресми сайтына 9 мыңнан астам өтініш келіп түскен. 4000-нан астам қазақ жауынгерлерінің жерленген орындары мен есімі анықталды. Биылдың өзінде 3 қазақ жауынгерінің сүйегі (барлығы 19) елге әскери көлік ұшағымен жеткізіліп, әскери құрметпен жерленді.
«Атамның аманаты» миссиясы – жастарға рухани-адамгершілік және әскери-патриоттық тәрбие беру арқылы ұрпақтар сабақтастығы арқылы тарихи жадты сақтауға мемлекетке көмек көрсету.
«Atamnyn Amanaty» ҚБ келесі жобаларды дайындады:
- Қазақстаннан шақырылған және екінші дүниежүзілік соғысқа қатысқан сарбаздар мен офицерлер туралы электрондық деректер базасын құру. Сенімді ақпараты бар ұлттық платформа олардың есімдерін ұрпақтар үшін сақтайды және олардың қосқан үлестерін мойындауды қамтамасыз етеді.
- «Батыс Қазақстан-Сталинград шайқасының алдыңғы аймағы» халықаралық әскери-тарихи экспедициясы. Мақсаты -соғыста қаза тапқан сарбаздар мен бейбіт тұрғындардың сүйектерін көтеру, есімдерді қалпына келтіру және ескерткіштер құру. Бөкей ордасы ауданында зерттеу мен мәңгілікке қалдыруды қажет ететін 40-50 қабір бар.
- Соғыс жылдарындағы Қазақстан аумағындағы эвакуациялық госпитальдардың тарихын зерттеу, госпитальдық жерлеу орындарын белгілеу, оларды абаттандыру және естелік тақталар мен тақтайшаларды орнату. Соғыс жылдарында Қазақстанда 150 000-ға жуық жаралылар емделді, олардың көпшілігі қаза тауып, жергілікті зираттарға жерленді.
- Еуропада қаза тапқан қазақстандық сарбаздарды іздеу. Қолда бар мәліметтер бойынша, қазақстандықтарды қоса алғанда, 2,2 миллионнан астам Қызыл Армия белгісіз болып жерленген. Жоба атауларды қалпына келтіруге және Қазақстанның қосқан үлесін халықаралық мойындауды нығайтуға мүмкіндік береді.
Бұл ретте, «Атамның аманаты» бастамалары елдің депутаттық корпусынан қолдау тапқаны қуантарлық жайт. 2024 жылғы 19 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Нұрия Ниязова Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Олжас Бектеновтің атына депутаттық сауал жолдап, жоғарыда аталған жобалардың барлығы жариялады.
Өз сөзінде ол: «Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық Құрылтайда мемлекет Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында жауынгерлік және еңбек ерліктерін көрсеткен отандастарымызды еске алубойынша жүйелі жұмыс жүргізіп жатқанын атап өтті, ал Жеңістің 80 жылдығы бұл бағыттағы зерттеулерге тың серпін бермек. Осы орайда 2019 жылдан бері соғыста қаза тапқан және хабарсыз кеткен қазақ жауынгерлерінің жерлеу орындарын анықтап келе жатқан «Атамның аманаты» қоғамдық бірлестігінің қызметін атап өткен жөн. Жеңістің 80 жылдығын тойлаудың маңыздылығын және Елбасының тарихи жадты сақтау жөніндегі тапсырмасын ескере отырып, Үкіметті «Атамның аманаты» ҮЕҰ бастамаларын қолдап, оларды жүзеге асыруға жәрдемдесуге шақырамыз», – деді.
«Атамның аманаты» ҚБ баспасөз қызметі