Жеке тұлғалар қандай жағдайда банкрот деп танылады? Бұл туралы бүгін өткен брифингте Қостанай облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті берешекпен жұмыс басқармасының Оңалту және банкроттық бөлімінің басшысы Аязбек Құлназаров пен ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің Қостанай қаласындағы өңірлік өкілдер басқармасының басшысы Әсет Қуанышбаев баяндады.
— 2023 жылдың 3 наурызынан банкроттық рәсімін қолдануға азаматтардан өтініштер қабылдау басталды. Заңда рәсімдердің 3 түрі көзделген – соттан тыс банкроттық, сот банкроттық және төлем қабілеттілігін қалпына келтіру. Барлық үш процедураны борышкердің өзі ғана бастайды, яғни кредитордың борышкерді банкрот деп тануға құқығы жоқ. Бірінші процедура – Соттан тыс банкроттық тек банктер, МҚҰ және коллекторлық агенттіктер алдындағы қарыздар бойынша қолданылуы мүмкін. Соттан тыс банкроттыққа азаматтар келесі шарттар бойынша жүгіне алады. Банктер, микроқаржы ұйымдары мен инкассаторлар алдындағы берешегі 5,5 миллион теңгеден (1600 АЕК) аспаса, өтініш берген күні қатарынан 12 ай ішінде банктердің, микроқаржы ұйымдарының, инкассаторлардың алдындағы міндеттемелер бойынша өтеуі болмаса, өтініш бере алады, — дейді Аязбек Құлназаров.
«Электронды үкімет» веб-порталында соттан тыс банкроттыққа өтініш бере алады. Содан кейін ақпараттық жүйе арқылы борышкердің кіру критерийлеріне сәйкестігін анықтау мақсатында мүдделі мемлекеттік және басқа органдардың деректерімен автоматты түрде салыстыру жүргізіледі. Сондай-ақ, 5,5 миллион теңгеден асатын қарыздар бойынша және басқа да берешек түрлерін де азаматтар сот арқылы банкрот деп тану мүмкіндігіне ие болады.
“Егер жалғыз тұрғын үй кепіл заты болса, онда несие беруші оны соттың банкроттық рәсімі кезінде қайтарып алуға құқылы. Жалғыз баспана кепіл болмаса, несие берушілер оны талап ете алмайды. Қалған өтелмеген сома, егер борышкердің адалдық белгілері болмаса (мүлікті немесе ол туралы мәліметтерді жасыру, жалған ақпарат беру және т.б.) есептен шығаруға жатады”, – деді спикер.
Сот банкроттық рәсімін қаржы менеджерлері жүзеге асырады, оған мыналар кіруі мүмкін:
• Заңды тұлғаларды және жеке кәсіпкерлерді банкроттық рәсімін жүзеге асыратын әкімшілер;
• Кәсіби бухгалтерлер;
• Заң консультанттары;
• Аудиторлар.
Қаржы менеджерлерінің қызметтерін барлық борышкерлер төлей алмайтынын ескере отырып, заң жобасында мүлкі жоқ халықтың әлеуметтік осал топтарына жататын тұлғаларға мемлекет есебінен төлем жасау қарастырылған. Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру, тұрақты кіріс болған жағдайда, қарызды төлеу үшін (5 жылға дейін) сот тәртібімен бөліп төлеу жоспарын алу мүмкіндігі жолға қойылды. Сауықтыру жоспары қаржы менеджерімен бірлесіп әзірленіп, сотпен бекітіледі. Бұл процедураның артықшылығы одан кейін адам «банкрот» мәртебесін алмайды, сондықтан банкрот үшін көзделген салдар оған қолданылмайды.
Азаматты банкрот деп жариялаудан кейінгі салдарлар:
1) 5 жылға кредиттер мен кредиттер алуға тыйым салу (ломбардтардан микрокредиттер алуды қоспағанда);
2) қайталап банкроттық 7 жылдан кейін ғана мүмкін болса;
3) банкроттықтан кейін 3 жыл ішінде банкроттың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізіледі.
Б. МИРАМҰЛЫ.