Осы жылдың сәуір айынан бастап еліміздің 11 пилоттық өңірінде «Дара» қоры «Шеврон» компаниясының қолдауымен Оқу-ағарту министрлігімен және Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің арнайы және инклюзивтік білім берудің ұлттық ғылыми-практикалық орталығымен серіктестікте «Мүмкіндіктер уақыты» жобасын жүзеге асыруда.
«Мүмкіндіктер уақыты» жобасы 17 психологиялық-педагогикалық түзету кабинетінің базасында тәуекел тобындағы балалары бар отбасыларға ерте қолдау көрсету желісін дамытуға және осы қызметтерде жұмыс істеу үшін ерте қолдау мамандарын (трансдисциплинарлық мамандарды) оқытуға бағытталған.
2024 жылғы 1 маусымда Балаларды қорғау күнін мерекелеу аясында Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласындағы ППТК-де алғашқы ЕҚҚ ашылды.
Дүние жүзінде 3 жасқа дейінгі балалары бар отбасыларға ерте қолдау көрсету тиімділігін көрсетті. Бүгінгі күні ерте қолдау жүйесі әлемнің көптеген елдерінде белсенді түрде дамып келеді, бірақ ерте қолдаудың қолжетімділік принципі әлемнің барлық елдері үшін өзгеріссіз қалады: жалпы (барлығы үшін), географиялық (үйге жақын), қаржылық (тегін).
Ерте жас – әрбір баланың дамуы үшін өте маңызды кезең. Бұл жаста барлығы бірінші рет пайда болады: жалпы және ұсақ моториканы дамыту, ойын, сөйлеу, басқа балалармен қарым-қатынас, өзі туралы, басқалар туралы, әлем туралы алғашқы идеялар. Өмірдің алғашқы үш жылында іргелі дағдылар мен қасиеттер қалыптасады, мысалы: қызығушылық, танымдық процестер, өзіне деген сенімділік, басқа адамдарға сенім, қиял және т.б. Бұл қабілеттер мен қасиеттердің барлығы өздігінен пайда болмайды, ересек адамның міндетті түрде қатысуын және жас ерекшеліктеріне сәйкес әрекетті қажет етеді.
Ерте қолдау жүйесінің орталығы бала бар отбасы болып табылады, оған ерте көмек көрсету мамандары баланы туғаннан 3 жасқа дейін қолдауға, оның функционалдығын дамытуға көмектеседі, осылайша ол болашақта белсенді, тәуелсіз, отбасы ішінде және одан тыс әлеуметтік қатынастарды құруда қабілетті болады.
Ағымдағы жылдың тамыз айында Астана, Шымкент, Ақтөбе, Атырау, Тараз, Орал, Қарағанды, Қостанай, Тобыл, Арқалық, Павлодар, Шахтинск, Екібастұз қалаларында туғаннан 3 жасқа дейінгі балалары бар отбасылар үшін 16 ерте қолдау қызметі есігін айқара ашады, сонымен қатар Алматы облысы Жамбыл ауданы Ұзынағаш ауылында және Жамбыл облысы Қордай ауданы Қордай ауылында.
Егер нәресте моторикасын меңгеруде өз құрдастарына қарағанда олардың даму ерекшеліктері баяу болса, сөйлеу дамуында артта қалса, агрессияны көрсетсе немесе үнемі жыласа, ұйқысы мен тәбеті бұзылса, ата-аналарды бірдеңе мазалайды және олар жақсы түсінгісі келсе, ата-аналар ерте қолдау қызметіне хабарласа алады.
Ерте көмек көрсету қызметтері тегін және тұрғылықты жеріңізде көрсетіледі.
Жаңа ерте қолдау қызметтерінің мамандары ата-аналарға баланың өмірінің алғашқы кезеңдерінде оның функционалдық дамуын қалай дамыту керектігін үйрету арқылы отбасыларға көмектеседі.Мамандар олар үшін қызметтерді қиындықтар туындайтын салаға байланысты таңдайды. Бұл әлемді, қоршаған ортаны білу, қарым-қатынас жасау, жорғалау немесе жүру, өзін-өзі күту дағдылары: тамақтану, қол жуу және т.б. сияқты дағдылар болуы мүмкін.
Ерте көмек көрсету қызметтерінде сапалы және тиімді жұмысты құру үшін «Ерте көмек көрсету маманы» бағдарламасы бойынша «Мүмкіндік уақыты» жобасының аясында жаңа ерте қолдау қызметінің мамандары оқытылады.
Ерте көмек көрсететін мамандарды (трансдисциплинарлық мамандар) даярлауды Ерте араласу институтының оқытушыларын тарта отырып, Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Арнайы және инклюзивтік білім берудің ұлттық ғылыми-практикалық орталығы жүзеге асырады.
«Дара» қоры ашқан ерте қолдау қызметтері бала дамуындағы ауытқулардың алдын алу және қауіп тобындағы балалары бар отбасыларға дер кезінде көмек көрсету жүйесінің негізі болады.
Рита КАПСЕМЕТ,
Облыстық білім басқармасы Арқалық қаласының психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеті коммуналдық мемлекеттік мекемесінің меңгеруші
